İngilis təbiətşünası Çarlz Darvin 1859-cu ildə yazdığı "Növlərin mənşəyi haqqında" kitabında bioloji növlərin sağ qalmağı və çoxalmanı asanlaşdıran xüsusiyyətlər əldə edərək zamanla dəyişdiyini irəli sürən təkamül nəzəriyyəsini şərh edərkən elmi düşüncədə inqilaba səbəb oldu.

164 il sonra 9 alim və filosof Darvinin təsvir etdiyi bioloji təkamül də daxil olmaqla daha geniş təbiət qanununun olduğunu iddia edirlər.

Komanda iddia edir ki, "təbiətin itirilmiş qanunu" adlandırdıqları bu fenomen atomlar, minerallar, planet atmosferləri və ulduzlar səviyyəsində müşahidə edilə bilər.

AZİNFORM.AZ xəbər verir ki,  PNAS elmi jurnalında dərc olunan məqalədə iddia edilir ki, mürəkkəb təbii sistemlər daha böyük model, müxtəliflik və mürəkkəbliyə nail olmaqla təkamül edir.

Məqalənin müəlliflərindən biri olan Karnegi Elm İnstitutundan astrobioloq Robert Hazen deyir: “Biz təkamülü həm canlı, həm də cansız bir çox sistemlərə aid olan, müxtəlifliyi və nümunələri zamanla artan universal proses kimi görürük”.

Məqalədə "funksional məlumatların artması qanunu" olaraq xatırlanan nəzəriyyə, bioloji və qeyri-bioloji sistemlərin həmişə atomlar və ya hüceyrələr kimi bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan çoxlu tikinti bloklarından ibarət olduğunu müdafiə edir.

Nəzəriyyəyə görə, bu sistemlərin hamısı hüceyrə mutasiyaları kimi bir çox fərqli xüsusiyyətlər yaradan proseslərin səhnəsidir.

Darvinin təkamül nəzəriyyəsi canlılardakı bu təsadüfi mutasiyalar nəticəsində ortaya çıxan bəzi funksional xüsusiyyətlərin təbii seçmə nəticəsində sonrakı nəsillərə ötürüldüyünü təxmin edir.

"Qüvvələr, hərəkətlər, cazibə, elektrik, maqnit və enerji kimi gündəlik hadisələri təsvir edən qanunlarımız var" dedi Hazen:

Ancaq bu qanunlar kainatın niyə atom, molekul, mineral və bir çox başqa miqyasda şaxələnməyə davam etdiyini və daha mürəkkəbləşdiyini izah etmir.

İlk ulduzlar və kainatın "təkamülü"

Təxminən 13,8 milyard il əvvəl kainatı meydana gətirdiyi iddia edilən Böyük Partlayışdan sonra meydana gələn ilk ulduz qruplarının əsas komponentləri yalnız iki elementdən (hidrogen və helium) ibarət idi.

Bu ulduzlar həyat dövrlərinin sonunda partlayaraq kosmosa karbon, azot və oksigen kimi 20-yə yaxın daha ağır element səpdilər. Əvvəlki nəslin qalıqlarından yaranan növbəti nəsil ulduzlar oxşar şəkildə təxminən 100 daha çox element əmələ gətirdi.

Qəzet müəlliflərinin fikrincə, bu proses təkamülün bütün formalarının eyni şəkildə işlədiyini göstərir: Təbii kompleks sistemlər getdikcə müxtəlif və mürəkkəbləşir.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi Maykl Vonq deyib: "Kainat atomların, molekulların və hüceyrələrin yeni birləşmələrini yaradır".

Sabit və daha çox yenilik gətirən bu birləşmələr təkamül etməyə davam edəcək. Həyatı təkamülün ən parlaq nümunəsi edən də budur. Təkamül hər yerdədir.

Tədqiqatın müəllifləri iddia edirlər ki, kainatdakı bütün inkişaf edən sistemlər üç diqqətəlayiq xüsusiyyət nümayiş etdirir. Bu xüsusiyyətlər məqalədə aşağıdakı kimi verilmişdir:

1. Onlar çoxlu müxtəlif uyğunlaşmaları qəbul etmək potensialına malik olan çoxsaylı komponentlərdən ibarətdir.

2. Çox müxtəlif ardıcıllıqlar yaradan proseslərdən keçirlər.

3. Alınan ardıcıllıqların funksiyalarına görə seçilməsi.

Komanda həmçinin universal seçmənin üç konsepsiyasını təklif edir: yeni əlamətlərin ortaya çıxma qabiliyyəti, təkamülü təmin edə biləcək proseslərin davamlılığı və ətraf mühitə uyğunlaşdırılmış yeni əlamətlərin ortaya çıxması.

Araşdırmanın həmmüəllifi Jonathan Lunine əlavə edib: "Belə bir qanunun formalaşdırılması vacibdir, çünki o, kainatı təşkil edən müxtəlif sistemlərin niyə təkamül etdiyinə dair yeni perspektiv təqdim edir".

• Bu, Saturnun peyki Titandakı üzvi kimyəvi strukturlar kimi qeyri-adi sistemlərin necə inkişaf edəcəyi barədə proqnozlar verməyə imkan verir.

Facebook

Twitter

Вконтакте

Одноклассники

Google+

DİGƏR XƏBƏRLƏR

Milli Məclis bu gün ilk iclasa TOPLAŞIR

Prezident İlham Əliyev yeni fərman İMZALADI

"Mən tənhalığı seçdim və özümü sənətə həsr etdim" - Şəfiqə Axundova

Kral Çarlzın 10 ən maraqlı vərdişi - SİYAHI

Zəngəzur veriləndə Rəsulzadə susub? - FOTOFAKT

Azərbaycan idmançıları 2022-ci İLDƏ: Uğurlar, uğursuzluqlar, təəssüf və sevincli ANLAR